PSA (Prostate specific antigen) là gì ?

Chủ nhật - 23/04/2023 22:13

PSA (Prostate specific antigen) là gì ?

PSA được tổng hợp chủ yếu ở mô tuyến tiền liệt, xong cũng được tổng hợp ở một số mô liên quan chịu sự điều hòa của hormone .
PSA là dấu ấn ung thư có triển vọng nhất trong khoảng một thập kỷ gần đây. Nó là 1 trong số ít dấu ấn ung thư có tính đặc hiệu tổ chức, được phát hiện năm 1971 bởi Hara và cs. PSA có ở mô tuyến tiền liệt bình thường, phì đại, quá sản, ác tính.
PSA tồn tại ở 2 dạng: PSA ở dạng phức hợp (total PSA) và PSA dạng tự do (Free PSA).
PSA là một dấu ấn ung thư đặc biệt có giá trị đối với ung thư tiền liệt tuyến, được sử dụng để phát hiện, phân loại giai đoạn và theo dõi ung thư tiền liệt tuyến cũng như đánh giá mức độ tiến triển của khối u.

Trong điều kiện bình thường PSA xuất hiện trong máu với nồng độ rất thấp. Khi tuyến tiền liệt bị viêm, phì đại hoặc ung thư, nồng độ PSA sẽ tăng lên.
Giá trị bình thường 0-4 ng/ml.
Trong ung thư tiền liệt 100% bệnh nhân có PSA > 4 ng/ml, có khoảng 70% số bệnh nhân có PSA > 10 ng/ml.
Giá trị của xét nghiệm PSA kết hợp với siêu âm giúp định hướng chẩn đoán và theo dõi điều trị. PSA tăng trong một số trường hợp khác như: viêm tuyến tiền liệt , khi thăm trực tràng, trong phì đại tuyến tiền liệt nồng độ PSA cũng tăng. Xét nghiệm PSA là xét nghiệm có giá trị theo dõi điều trị, đặc biệt với các bệnh nhân ung thư đã được phẫu thuật hoặc cắt tinh hoàn, điều trị bằng estrogen....
Để tăng giá trị chẩn đoán của PSA có thể làm thêm xét nghiệm PSA tự do (fPSA). Các nghiên cứu đều thấy rằng tỷ lệ fPSA/tPSA có giá trị cao trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt, bình thường tỷ lệ này là 0,25. Trong ung thư tiền liệt tuyến, tỷ lệ này < 0,17 do bệnh nhân chủ yếu tăng PSA dạng kết hợp (tPSA) mà không tăng PSA tự do (fPSA).

Tại Bệnh viện Ung Bướu Tỉnh Bắc Giang xét nghiệm PSA được tiến hành bằng kỹ thuật: miễn dịch hoá phát quang trên máy xét nghiệm Access 2. Nếu bệnh nhân có yêu cầu xét nghiệm nhanh thì có thể trả kết quả sau 60 phút kể từ khi lấy máu.

Ngoài ra để tăng giá trị của PSA trong chẩn đoán sớm ung thư tiền liệt tuyến người ta đưa ra một số giải pháp:
    1. Phân tích trị số PSAp trong mối tương quan với tuổi.
    2. Dựa trên chỉ số “mật độ PSA” được tính bằng cách chia trị số PSA cho thể tích tuyến tiền liệt (dựa trên siêu âm).
    3. Lập biểu đồ theo dõi dọc PSA để xác định mức độ tăng của chỉ số này theo thời gian.

Tác giả: quyen quang

Nguồn tin: khoa xét nghiệm::