NHỮNG BƯỚC TIẾN MỚI TRONG ĐIỀU TRỊ TOÀN THÂN UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN

Thứ sáu - 31/10/2025 10:00

1. Tổng quan vền ung thư biểu mô tế bào gan và điều trị toàn thân
Ung thư biểu mô tế bào gan (UTBMTBG) là thuật ngữ dùng để chỉ các tổn thương ác tính xuất phát từ tế bào gan, để phân biệt với các khối u ác tính khác cũng nằm trong gan nhưng không phải xuất phát từ tế bào gan: ung thư từ nơi khác di căn tới gan (di căn gan), ung thư đường mật, u thần kinh nội tiết biểu hiện tại gan, u lympho ác tính biểu hiện tại gan, …
Theo GLOBOCAN 2022, UTBMTBG là ung thư có số người mắc cao nhất ở nam giới và đứng thứ 2 ở cả 2 giới ở nước ta ¹. Nguyên nhân chủ yếu dẫn tới UTBMTBG gồm viêm gan vi-rút (B, C) và xơ gan. Hiện nay mặc dù có nhiều tiến bộ mới trong chẩn đoán và điều trị song UTBMTBG vẫn là bệnh có tiên lượng xấu ở Việt Nam, nguyên nhân chủ yếu là đa số các trường hợp phát hiện bệnh khi ở giai đoạn muộn. Ở giai đoạn sớm, bệnh có thể điều trị hiệu quả bằng phẫu thuật triệt căn và/hoặc các phương pháp can thiệp tại chỗ (đốt sóng cao tần, nút mạch chọn lọc khối u). Tuy nhiên khi bệnh ở giai đoạn tiến triển/di căn, không còn chỉ định điều trị phẫu thuật hoặc can thiệp tại chỗ thì điều trị toàn thân đóng vai trò chủ đạo, giúp kéo dài thời gian sống thêm và góp phần giảm các triệu chứng khó chịu do bệnh gây ra. Điều trị toàn thân trong UTBMTBG có thể được chia thành 3 phương pháp chính: + Hoá trị
+ Liệu pháp nhắm trúng đích
+ Liệu pháp miễn dịch
2. Những yếu tố quyết định lựa chọn phác đồ điều trị
Trước khi đưa ra phác điều trị tối ưu nhất, phù hợp với từng người bệnh cụ thể, bác sỹ điều trị sẽ cần đánh giá tình trạng bệnh ung thư và các yếu tố liên quan quan trọng khác (Bảng 1). Bạn cần trao đổi với bác sỹ để được giải thích cụ thể về phác đồ điều trị.
Bảng 1: Các yếu tố ảnh hưởng tới quyết định điều trị UTBMTBG

Yếu tố quyết định điều trị	Nội dung
Tổn thương ung thư	- Khối u: số lượng, vị trí, kích thước. - Mức độ xâm lấn ra xung quanh, huyết khối tĩnh mạch cửa, di căn xa.
Tình trạng gan lành	- Viêm gan virut (B, C). - Xơ gan, bệnh gan do rượu. - Chức năng gan còn lại sau phẫu thuật, nút mạch.
Các phương pháp điều trị trước đó	- Phẫu thuật, nút mạch, điều trị toàn thân.
Sức khoẻ chung của người bệnh	- Tuổi, thể trạng chung, bệnh phối hợp, nhu cầu- nguyện vọng của người bệnh.
Khả năng chi trả	Một số thuốc mới trong điều trị toàn thân UTBMTBG hiện nay chưa nằm trong danh mục chi trả của Bảo hiểm y tế, chi phí còn cao so với thu nhập trung bình của người dân.

3. Các phương pháp điều trị toàn thân
3.1. Hoá trị (Chemotherapy)
Hoá trị là phương pháp điều trị ung thư bằng các thuốc gây độc tế bào. Hoá trị là phương pháp điều trị phổ biến và có hiệu quả với đa số các loại ung thư, tuy nhiên các nghiên cứu cho thấy thuốc hoá chất có hiệu quả rất khiêm tốn đối với UTBMTBG ². Ngoài ra hoá trị có thể gây độc tính cho tế bào gan lành và các cơ quan khác, do đó hoá trị ít được áp dụng đối với UTBMTBG.

https://cdn.benhvienungbuouhanoi.vn/media/articles/news/buoctienmoitrongdtriutgan1.jpg

3.2. Liệu pháp nhắm trúng đích (Targeted therapy):
Liệu pháp nhắm trúng đích là phương pháp dùng các thuốc có tác động ức chế vào một hay nhiều thành phần đặc hiệu tham gia vào quá trình sống sót và phát triển của khối u (gen, protein, mô), từ đó giúp ngăn chặn sự phát triển khối u và ít ảnh hưởng tới tế bào lành. Đối với UTBMTBG, thuốc ức chế tăng sinh mạch (anti-angiogenesis) là thuốc đích được sử dụng phổ biến nhất. Khối u cần sản sinh ra nhiều mạch máu để vận chuyển chất dinh dưỡng vào bên trong giúp tế bào ung thư phát triển và lan rộng. Thuốc ức chế tăng sinh mạch tập trung vào việc ngăn chặn hình thành các mạc máu mới tới khối u, do đó ức chế sự phát triển và lan tràn của bệnh.
Các thuốc nhắm trúng được chứng minh có hiệu quả trong điều trị UTBMTBG, được Cục quản lý dược phẩm và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt được trình bày dưới đây (Bảng 2).
Bảng 2: Các thuốc nhắm trúng đích trong UTBMTBG

STT	Tên thuốc	Năm FDA chấp thuận	Đường dùng
1.	Sorafenib	2008	Uống
2.	Regorafenib	2017	Uống
3.	Lenvatinib	2018	Uống
4.	Cabozatinib*	2019	Uống
5.	Ramucirumab	2019	Truyền tĩnh mạch
6.	Bevacizumab + Atezolizumab**	2020	Truyền tĩnh mạch
Thuốc chưa sẵn có tại Việt Nam ở thời điểm hiện tại.. * Phác đồ phối hợp thuốc điều trị nhắm trúng đích và liệu pháp miễn dịch.

https://cdn.benhvienungbuouhanoi.vn/media/articles/news/buoctienmoitrongdtriutgan2.jpg

Để có pháp đồ tối ưu nhất, phù hợp cho từng người bệnh cụ thể, bác sỹ sẽ cần căn cứ vào nhiều yếu tố khác nhau (bảng 1). Ngoài ra cũng cần cân nhắc tới nguy cơ tác dụng phụ của thuốc mà người bệnh có thể gặp phải. Tác dụng phụ của liệu pháp nhắm trúng đích có thể khác nhau tuỳ từng loại thuốc. Một số tác dụng phụ có thể gặp bao gồm: huyết áp cao, đau lưng, nhức đầu, xuất huyết, thay đổi vị giác, mệt mỏi, tiêu chảy, chán ăn, đau cơ-khớp, đau bụng, phát ban, mẩn đỏ, ngứa hoặc bong tróc da,.. Bạn cần trao đổi với bác sỹ điều trị về những tác dụng phụ có thể xảy ra trước khi bắt đầu điều trị cũng như cách xử trí.
3.3. Liệu pháp miễn dịch (Immunotherapy)
Liệu pháp miễn dịch sử dụng khả năng phòng vệ tự nhiên của cơ thể để chống lại ung thư bằng cách cải thiện khả năng tấn công các tế bào ung thư của hệ thống miễn dịch.
Các thuốc miễn dịch được chứng minh có hiệu quả trong điều trị UTBMTBG, được Cục quản lý dược phẩm và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt được trình bày trong bảng 3.
Bảng 3: Các thuốc miễn dịch trong UTBMTBG

STT	Tên thuốc	Năm FDA chấp thuận	Đường dùng
1.	Nivolumab*	2017	Truyền tĩnh mạch
2.	Pembrolizumab	2018	Truyền tĩnh mạch
3.	Nivolumab* + Ipilimumab*	2020	Truyền tĩnh mạch
4.	Bevacizumab + Atezolizumab	2020	Truyền tĩnh mạch
5.	Tremelimumab* + Durvalumab	2022	Truyền tĩnh mạch
*Thuốc chưa sẵn có tại Việt Nam ở thời điểm hiện tại

Mặc dù các thuốc miễn dịch đang cho thấy kết quả đầy hứa hẹn trong điều trị UTBMTBG song giá thành của thuốc còn rất cao so với thu nhập trung bình của người dân
Bệnh viện Ung bướu Bắc Ninh đã tiến hành điều trị rộng rãi nhiều bệnh nhân UTBMTBG quá chỉ định phẫu thuật bằng thuốc nhắm trúng đích, việc điều trị này cho thấy hiệu quả rõ rệt về thời gian sống thêm và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Chính vì vậy, khi được chẩn đoán ung thư gan, bệnh nhân cần đến viện ngay để được điều trị kịp thời và hiệu quả.
Nguồn: Khoa Nội 2, Bệnh viện Ung bướu Bắc Ninh.
Tài liệu tham khảo
1 Bray, F. et al. Global cancer statistics 2022: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA Cancer J Clin 74, 229-263, doi:10.3322/caac.21834 (2024).
2 Krupa, K. et al. Current Treatment Methods in Hepatocellular Carcinoma. Cancers (Basel) 16, doi:10.3390/cancers16234059 (2024).

Tác giả: quyen quang

Nguồn tin: khoa nội 2 - Bệnh viện Ung bướu Bắc Ninh