Xét nghiệm CA12-5 trong tầm soát và theo dõi điều trị ung thư buồng trứng

Thứ ba - 01/11/2022 21:29

Xét nghiệm CA12-5 trong tầm soát và theo dõi điều trị
ung thư buồng trứng

Ngày nay, bệnh ung thư buồng trứng là căn bệnh ung thư gây tử vong cao hàng đầu ở phụ nữ bởi bệnh phát triển âm ỉ và có dấu hiệu bất thường khi đã vào giai đoạn muộn. Tầm soát ung thư buồng trứng chính là biện pháp tối ưu để phát hiện sớm và điều trị hiệu quả.

Khái niệm về CA12-5:

Là một glycoprotein không phải typ mucin, là một chất chỉ điểm có tính chính xác cao đối với các khối u biểu mô không nhầy của buồng trứng. Chất chỉ điểm khối u này có độ nhạy và đặc hiệu cao đối với bệnh ung thư buồng trứng, vì vậy đã giúp ích rất nhiều trong chẩn đoán và theo dõi điều trị ung thư buồng trứng.

Giá trị bình thường của CA12-5:

Bình thường: <35 U/ml
Chỉ số CA12-5 tăng cao trong các trường hợp ung thư buồng trứng, ung thư tử cung và ung thư phổi. Nồng độ chỉ tố tương quan với khối lượng u phản ánh đúng diễn biến lâm sàng. Có thể nồng độ lên tới trên 13.000 U/ml

Cách thực hiện xét nghiệm CA12-5

Khi thực hiện xét nghiệm CA12-5, nhân viên y tế sẽ lấy 2ml máu tĩnh mạch cho vào ống chống đông heparin. Mẫu máu sẽ được ly tâm tách huyết tương và đưa vào phòng để phân tích. Bệnh nhân không cần chuẩn bị gì đặc biệt trước khi lấy máu.

Chỉ định xét nghiệm CA12-5 khi nào??

Sử dụng để tìm kiếm dấu hiệu sớm của ung thư ở những người có nguy cơ cao:

+ Tiền sử gia đình có người mắc bệnh ung thư buồng trứng.
+ Mang đột biến gen làm tăng nguy cơ ung thư buồng trứng: BRCA1, BRCA2, p53.
+ Trước đây đã bị ung thư cổ tử cung, vú hoặc đại trực tràng.
+ Phụ nữ sau mãn kinh.

Xét nghiệm cho người đã được chẩn đoán ung thư buồng trứng trước khi bắt đầu điều trị nhằm thu thập dữ liệu đánh giá hiệu quả điều trị.
Xét nghiệm định kỳ nhằm phát hiện ung thư buồng trứng tái phát ở người đã điều trị bằng phẫu thuật hay hóa trị liệu.

Ý nghĩa mức độ CA12-5 huyết tương trong ung thư buồng trứng

CA12-5 là dấu ấn phát hiện ung thư buồng trứng sớm:

Độ nhạy tăng theo giai đoạn bệnh, từ 50% đến trên 90%: CA12-5 tăng trong 50% trường hợp ung thư giai đoạn 1, 90% trường hợp giai đoạn 2, trên 90% ở các giai đoạn 3 và 4. Nồng độ CA12-5 tương ứng với kích thước u. Theo Einhorn, lấy 35 U/ml làm trị số cắt thì độ nhạy của CA12-5 với ung thư buồng trứng là 78%, độ đặc hiệu là 95%, giá trị dự báo dương tính là 82%, dự báo âm tính là 91%.
Nếu CA12-5 trước mổ dưới 65 U/ml thì 42% có thời gian sống thêm 5 năm, và chỉ 5% sống thêm 5 năm nếu CA12-5 trên 65 U/ml.

CA 12-5 có thể được sử dụng theo dõi sau điều trị:

Nếu sau mổ chỉ tố vẫn cao hoặc tăng trở lại, chứng tỏ còn u và phải có biện pháp điều trị thích hợp ngay, không cần mổ xem lại. Tuy nhiên có những trường hợp CA12-5 không cao, vẫn có thể tồn tại u và cần mổ xem lại.
Sau khi mổ lấy u, chỉ tố giảm nhanh trong vòng một tuần và về bình thường trong khoảng 3 tuần sau mổ.
Nếu điều trị bằng hóa liệu pháp, sau đợt đầu tiên mà CA12-5 giảm nhiều (có thể tới 10 lần), chứng tỏ có hiệu quả. Sau 3 đợt điều trị mà CA12-5 vẫn cao là tiên lượng xấu.
Khi ung thư tái phát, CA12-5 có giá trị tới 75% trường hợp, nó tăng lên 3-4 tháng trước khi phát hiện được trên lâm sàng. CA12-5 phù hợp với diễn biến tốt lên hoặc xấu đi của bệnh trong 90% trường hợp.

Một số loại ung thư khác liên quan đến nồng độ CA12-5 trong máu tăng bao gồm:

Ung thư nội mạc tử cung
Ung thư tuyến tụy
Ung thư vú
Ung thư phổi
Ung thư đại trực tràng
Ung thư cổ tử cung
Ung thư ống dẫn trứng
Ung thư biểu mô phúc mạc

CA 12-5 cũng tăng trong một số tình trạng lành tính như: kỳ kinh nguyệt, thai kỳ, lạc nội mạc tử cung, u nang buồng trứng lành tính, các tính trạng liên quan đến viêm như bệnh viêm vùng chậu, viêm phúc mạc, viêm màng tim,….
Các cơ sở y tế có thể sử dụng phương pháp khác nhau để kiểm tra định lượng CA12-5. Do đó, kết quả xét nghiệm CA12-5 nên được theo dõi và đánh giá tại cùng một cơ sở y tế để đảm bảo tính chính xác.

Tác giả: quyen quang

Nguồn tin: khoa xét nghiệm: