XẠ TRỊ TRONG ĐIỀU TRỊ UNG THƯ DI CĂN XƯƠNG

Chủ nhật - 02/04/2023 20:31

I. Tổng quan
Tại Việt Nam, tỉ lệ bệnh nhân ung thư phát hiện ở giai đoạn IV còn cao. Trong đó xương là vị trí thường bị di căn đến, đặc biệt là một số loại ung thư như phổi, vú (nữ), tiền liệt tuyến, tuyến giáp Di căn xương làm giảm chất lượng cuộc sống của bênh nhân ung thư do thường gây đau nhiều và thường gây các biến chứng nặng nề, giảm thời gian sống của bệnh nhân. Chính vì vậy điều trị vị trí xương di căn có vai trò rất quan trọng, song hành cùng các phương pháp điều trị toàn thân để kiểm soát cơ quan nguyên phát.
Điều trị di căn xương cũng tuân thủ theo nguyên tắc điều trị đa mô thức trong điều trị các bệnh ung thư nói chung, bao gồm cả phẫu thuật, xạ trị, thuốc chống hủy xương. Trong đó xạ trị và zoledronic acid là hai phương pháp đang được áp dụng phổ biến tại Việt Nam cũng như tại Bệnh viện Ung bướu Bắc Giang và đã mang lại những hiệu quả nhất định. Tác dụng của 2 phương pháp này là giảm triệu chứng đau, giảm nguy cơ gãy xương bệnh lí, từ đó có thể cải thiện chất lượng sống của bệnh nhân.
II. Triệu chứng của ung thư di căn xương
1. Đau
Đau là triệu chứng phổ biến tại vị trí di căn xương. Giai đoạn đầu bệnh nhân có thể đau ít, không liên tục, sau đó thường đau liên tục, phải tăng dần liều giảm đau, có thể phải dùng giảm đau opioid.
2. Gãy xương bệnh lí
Bệnh nhân có thể gãy xương tự phát hoặc sau chấn thương nhẹ do cấu trúc xương di căn đã bị thay đổi gây tình trạng dễ gãy.
Triệu chứng đau xương hoặc gãy xương bệnh lí là 2 nguyên nhân gây nên giảm các chức năng vận động của bệnh nhân.
3. Các triệu chứng do chèn ép
Khi di căn xương tại vị trí xương cột sống thường gây chèn ép hoặc xâm lấn tủy sống gây tê bì, yếu chi, rối loạn đại tiểu tiện
III. Chẩn đoán
Xquang: đầu tay khi bệnh nhân xuất hiện triệu chứng đau nghi ngờ di căn xương
Cắt lớp vi tính: đánh giá chính xác vị trí, hình thái, độ bền của cấu trúc xương, định hướng cho sinh thiết chẩn đoán.
Cộng hưởng từ: đánh giá tốt trong xâm lấn phần mềm, tủy sống, dây thần kinh.
Chụp xạ hình xương là phương pháp chẩn đoán có độ nhạy cao giúp phát hiện di căn xương.
Các xét nghiện khác: calci, creatinin, tổng phân tích tế bào máu ngoại vi,…
IV. Điều trị
Xạ trị và zoledronic acid là hai phương pháp nổi bật trong điều trị ung thư di căn xương
1. Xạ trị
Liều điều trị: thường lựa chọn phác đồ 30Gy/10 buổi, 20Gy/5 buổi, kĩ thuật 3D, IMRT
Đánh giá cảm giác đau của bệnh nhân trong điều trị: trước điều trị, sau điều trị 1 tuần, 1 tháng, 2 tháng, 3 tháng…
Tác dụng phụ: phụ thuộc vị trí xương di căn sẽ gặp các tác dụng phụ khác nhau. Ví dụ di căn cột sống cổ, ngực: viêm thực quản, viêm phổi,…
2. Acid zoledronic
Làm chắc xương, giảm đau do di căn xương, giảm nhu cầu sử dụng thuốc giảm đau mạnh
Liều điều trị: 4mg, truyền tĩnh mạch mỗi 28 ngày
3. Phẫu thuật
Cố định xương có nguy cơ gãy hoặc đã gãy
Bơm ximăng
V. Ca lâm sàng tại bệnh viện ung bướu Bắc Giang
Bệnh nhân Nguyễn Hữu H, nam, 78 tuổi, tiền sử K phổi đã phẫu thuật, hóa xạ trị năm 2021, tái khám định kì. Tháng 7/2022, bệnh nhân đi khám vì đau khớp háng phải tăng dần, không đi lại được. Bệnh nhân đã được nhập viện với chẩn đoán K phổi di căn xương mu phải, được xạ vị trí di căn xương 30Gy/ 10 buổi kết hợp acid zoledronic 4mg truyền tĩnh mạch mỗi 28 ngày và điều trị thuốc giảm đau paracetamol, NSAIDS, morphin đường tiêm.

Kết quả điều trị: Sau khi kết thúc liệu trình xạ trị 1 tuần bệnh nhân còn đau háng phải, chưa giảm được liều thuốc giảm đau. Sau 1 tháng, bệnh nhân đã đỡ đau, đi lại hạn chế, chỉ cần dùng thuốc giảm đau thông thường. Sau xạ trị 3 tháng, bệnh nhân chỉ cần dung giảm đau liều thấp, đi lại được gần như bình thường.
Tóm lại xạ trị là phương pháp điều trị giảm đau hiệu quả cho bệnh nhân ung thư di căn xương, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.
Nguồn: Trưởng khoa: BS CKI Nguyễn Ngọc Toản SĐT: 0982309179- Bệnh viện Ung bướu Bắc Giang

Tác giả: quyen quang

Nguồn tin: Khoa xạ - Bệnh viện Ung bướu tỉnh Bắc Giang: